پیش آنکه بدانیم حسابداری مالیاتی چیست و شامل چه مواردی میشود، باید بدانیم که مالیات چیست و چرا پرداخت و دریافت آن اهمیت دارد.
مالیات هزینهای اجتماعی است که ملتها به ازای بهرهبرداری از امکانات و منابع یک کشور پرداخت میکنند تا آن منابع و امکانات قابل جایگزینی باشند. مالیاتها میتواند به شخص، موسسه، دارایی و… تعلق بگیرد و بر اساس توانایی و میزان درآمد متفاوت هستند. برخی اقتصاددانها از مالیات در مقابل مصرف دفاع میکنند و معتقدند این شیوه گرفتن مالیات میتواند عادلانهتر از مالیات بر درآمد باشد. مثلا در بعضی کشورها، سیگار دارای مالیاتهای سنگین است تا به عنوان عاملی بازدارنده عمل کند و از مصرف زیاد آن جلوگیری شود. مالیاتهایی که مردم پرداخت میکنند باید جهت حصول اهداف زیر مصرف شود.
گروههای مختلفی مشمول پرداخت مالیات هستند. از جمله کلیه مالکین (اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی)، هر شخص حقیقی ایرانی که درآمدهایی را به دست میآورد، هر شخص حقیقی غیر ایرانی که درآمدهایی در ایران تحصیل میکند و یا درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات، تعلیمات و کمکها دریافت میشود نیز مشمول پرداخت مالیات هستند. برای مثال اگر حق نمایش برای یک فیلم در ایران گرفته شود، آن درآمد شامل مالیات است.
در مقابل برخی از سازمانها و نهادها مالیات پرداخت نمیکنند. مثلا وزارتخانهها و موسسات دولتی، دستگاههایی که بودجه آنها را دولت میدهد و شهرداریها مشمول این قانون نیستند.